Эрдэс судлалд хээрийн жоншийг бүхэл бүтэн ашигт малтмалын бүлэг гэж ойлгодог. Чулууны гарал үүсэл нь магма юм. Ер нь хээрийн жонш бол манай гаригийн чулуулаг үүсгэгч бодис юм.
үндсэн эрдсүүд нь кварц, хээрийн жонш байх ба багаар силикатууд болон эвэр хуурмаг тэмдэглэгдсэн. 2 дээжинд карбонатын эрдэс кальцит 2-9% байх бөгөөд доломит илрээгүй болно (хүснэгт 3).
Эндээс харахад бүх шатдаг занарт кальцит, кварц, хээрийн жонш, каолинит, доломит, плагиоклаз, иллит/смектит, амфибол зэрэг ашигт малтмалын зонхилох бүрэлдэхүүн хэсгүүд багтаж байна.
Боржин чулуу нь кварц (саарал), плагиоклаз хээрийн жонш (цагаан), шүлтлэг хээрийн жонш (шаргал), биотит, эвэрлэг зэрэг хар өнгийн эрдэсээс бүрддэг нэгэн төрлийн магмын чулуулаг юм.
Дэлхийн царцдас дахь хамгийн түгээмэл ашигт малтмалын тойм, хээрийн жонш- түүнийг хэрхэн тодорхойлох, нэмэлт мэдээлэл.
кварц-хээрийн жонштой гранит гнейс, кварц-биотит-серициттэй гнейс, мета-элсэн чулуу, хлорит-эпидоттой занар, шохойн чулууны мэшил, ховроор кварцит зэргээс тогтдог.
Чулуулгийн үндсэн хэсэг нь кварц, калийн хээрийн жонш, плагиоклазын мөхлөгүүдээс тогтох бөгөөд жигд бус талсжилттай, микрозернист хэсэгчлэн микрофельзит,
Гантиг бол дахин талстжсан карбонат материалаас тогтсон хувирсан чулуулаг бөгөөд боржин нь мөхлөгт, фанерит бүтэцтэй, кварц, хээрийн жоншноос тогтсон магмын чулуулаг юм.
Учир нь хээрийн жонш үргэлж кварцаас өмнө үүсдэг. Хээрийн жонш нь голчлон цахиур (цахиурын исэл) боловч хөнгөн цагаан, кальци, натри, кали зэрэг орно.
Хайлуур жоншны ордуудыг сульфидын агуулгаар нь бага сульфидтай кварц-флюоритын, барит агуулсан кварц (кальцит)-флюоритын, сульфидтай төрөлд ялгадаг.
